Το 2024 αποτέλεσε το χειρότερο χρόνο στην εικοσάχρονη ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ. Η σαπουνόπερα Κασσελάκη οδήγησε το κόμμα στη δημοσκοπική κατάρρευση και την απώλεια της θέσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πρόκειται για μοναδικό πολιτικό φαινόμενο στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα κόμματος που υπέστη τόσο μεγάλη φθορά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Μέσα σε ένα εξάμηνο ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε δημοσκοπικά περισσότερο από το 50% της δύναμης που κατέγραψε στις ευρωεκλογές . Η απίσχνανση της ΕΔΗΚ την περίοδο 1977-1981 και του ΠΑΣΟΚ μεταξύ 2009 και 2012 εξελίχθηκε σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Υπάρχει όμως και μια άλλη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν. Η ΕΔΗΚ και το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσαν κάτω από την πίεση εξωτερικών παραγόντων: της ιλιγγιώδους ανόδου του ΠΑΣΟΚ στην πρώτη περίπτωση και της χρεοκοπίας της χώρας στη δεύτερη. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως κατέρρευσε ουσιαστικά χωρίς καμία εξωτερική πίεση. Ήταν οι εσωτερικές συγκρούσεις του και η αδιανόητη εκλογή Κασσελάκη που τον έσπρωξαν στον γκρεμό. Ασφαλώς αυτή η πρωτοφανής πολιτική αυτοχειρία θα απασχολήσει για καιρό τους πολιτικούς επιστήμονες.

Η πορεία στο χρόνο

Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ με βάση τις δημοσκοπήσεις της Metron Analysis, της Pulse και της GPO την περίοδο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου είναι η εξής:

Από τη συγκριτική ανάγνωση των μετρήσεων των τριών εταιριών προκύπτει ότι:

1. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στο φθινόπωρο σημειώνοντας μεγάλη δημοσκοπική πτώση σε σχέση με τις ευρωεκλογές. Τον Σεπτέμβριο ήταν ήδη πίσω από το ΠΑΣΟΚ, με ποσοστά που κυμαίνονταν μεταξύ 7% και 10%. Υπενθυμίζεται ότι η καθαίρεση Κασσελάκη από την ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ έγινε στις 7 Σεπτέμβρη.

2. Η πτώση συνεχίζεται τους επόμενους μήνες, αλλά με διαφορετικό ρυθμό σε κάθε εταιρία -εδώ παίζουν ρόλο τα διαφορετικά σημεία εκκίνησης. Τον Νοέμβριο ο ΣΥΡΙΖΑ φτάνει στο χαμηλότερο δημοσκοπικό σημείο του, με ποσοστά μεταξύ 5,7% και 6,5%.

3. Το τελευταίο δίμηνο τα ευρήματα των τριών εταιριών συγκλίνουν. Τον Δεκέμβριο ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει ποσοστά μεταξύ 5,9% και 6,5%.

Το στοίχημα με Κασσελάκη

Ένα από τα ερωτήματα που είχαν τεθεί κατά τη διάρκεια της εσωκομματικής κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ αφορούσε το συσχετισμό δύναμης με το νέο κόμμα Κασσελάκη. Τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων των Metron Analysis, Pulse και GPO είναι τα εξής:

Βλέπουμε ότι στις μετρήσεις του Δεκεμβρίου ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει μια υπεροχή έναντι του κόμματος Κασσελάκη η οποία κυμαίνεται μεταξύ 2,1 και 2,8 μονάδων. Αυτή η διαφορά δείχνει ότι σε πρώτη φάση ο καταγραφόμενος συσχετισμός είναι υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, πρέπει να δούμε τις μετρήσεις των επόμενων μηνών πριν βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα.

Νέα αρχή;

Το μεγάλο ερώτημα για τον ΣΥΡΙΖΑ τη χρονιά που έρχεται είναι αν η εκλογή Φάμελλου θα σηματοδοτήσει μια νέα αρχή. Στις δημοσκοπήσεις του Δεκεμβρίου σταματάει η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά μετά από μήνες. Η Pulse και η GPO δείχνουν τα ποσοστά του κόμματος αμετάβλητα, ενώ η Metron καταγράφει άνοδο 0,5%. Η διακοπή της συνεχούς πτώσης αποτελεί αναμφίβολα θετική εξέλιξη για την Κουμουνδούρου.

Από την άλλη, οι δημοσκοπήσεις του Δεκεμβρίου δεν καταγράφουν ρεύμα επιστροφής από τη Νέα Αριστερά στον ΣΥΡΙΖΑ μετά την εκλογή Φάμελλου, όπως ανέμεναν ορισμένοι. Συγκεκριμένα, η ΝΕΑΡ στη Metron και την Pulse καταγράφει το ίδιο ποσοστό με τον Νοέμβριο, ενώ στην GPO σημειώνει αύξηση 0,7%.

Πρέπει να περιμένουμε τις δημοσκοπήσεις των επόμενων μηνών για να διαπιστώσουμε αν ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει σε διαδικασία ανάταξης. Όμως μπορούμε να πούμε με σχετική σιγουριά ότι η προσπάθεια ανάκαμψης θα είναι πολύ δύσκολη μετά την καταστροφή του τελευταίου χρόνου. Ακόμα και στο καλύτερο σενάριο, είναι απίθανο ο ΣΥΡΙΖΑ να επιστρέψει στο ποσοστό των ευρωεκλογών.