Η απώλεια μνήμης είναι το πιο γνωστό σύμπτωμα της άνοιας, ιδιαίτερα του Αλτσχάιμερ. Όμως, ειδικοί λένε ότι υπάρχουν άλλα προειδοποιητικά σημάδια για αλλαγές στον εγκέφαλο, τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τύπους άνοιας στους οποίους η απώλεια μνήμης δεν είναι το πρωταρχικό σύμπτωμα.

Αυτά τα σημάδια- όπως και οι περιστασιακές απώλειες μνήμης- μπορεί να αποδοθούν και σε άλλες αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία ή την υγεία, ή απλά να οφείλονται στο ότι κάποιος έχει μια κακή ημέρα. Για αυτό, οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν αποτελούν μεμονωμένα προειδοποιητικά σημάδια. Όμως, ιδιαίτερα αν υπάρχει συνδυασμός τους, ίσως είναι ένα σημάδι ότι είναι ώρα να επισκεφθούμε γιατρό.

Οικονομικά προβλήματα

Άνθρωποι με άνοια μπορεί να αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα ή να χάνουν τη «σειρά» τους με την αποπληρωμή λογαριασμών χρόνια προτού εμφανιστεί η απώλεια μνήμης ή άλλα γνωστικά συμπτώματα.

Για παράδειγμα, μπορεί να ξεχνούν να πληρώνουν λογαριασμούς, ή να μην μπορούν πλέον να τηρήσουν τον προϋπολογισμό τους.

Οι κακές επιλογές στην οικονομική διαχείριση αποτελεί ανησυχία ιδιαίτερα για όσους πάσχουν από μετωποκροταφική άνοια- μια σχετικά σπάνια μορφή της νόσου, στην οποία η κρίση επηρεάζεται από πολύ νωρίς.

Άνθρωποι με αυτή την πάθηση μπορεί να κάνουν μεγάλες, παρορμητικές αγορές. Άλλοι μπορεί να εμπιστευτούν άτομα που κανονικά δεν θα το έκαναν, κάτι που αυξάνει το κίνδυνο να πέσουν θύματα απάτης.

«Άτομα με μετωποκροταφική άνοια είναι λιγότερο ευαίσθητα στις πιθανές αρνητικές συνέπειες», επισημαίνει ο δρ. Ουίνστον Τσιονγκ, καθηγητής νευρολογίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, μιλώντας στους New York Times. Εξαιτίας αυτού, μπορεί να είναι περισσότερο ευάλωτοι σε διαφορετικές μορφές χειραγώγησης ή να είναι πιο σπάταλοι ή απρόσεκτοι με τα χρήματα.

Προβλήματα ύπνου

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συνήθως κοιμούνται πιο ελαφριά, πηγαίνουν στο κρεβάτι και ξυπνάνε νωρίτερα από ό,τι παλιότερα. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό.

Όμως, αν υπάρχουν δραματικές αλλαγές στις συνήθειες κάποιου σε ό,τι αφορά στον ύπνο, για παράδειγμα αν ξυπνάνε στις 03:00 ή δεν μπορούν να μείνουν ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτό μπορεί να είναι σημάδι άνοιας.

«Κάποιες περιοχές του εγκεφάλου, όπως το στέλεχος, που είναι σημαντικές για τη ρύθμιση του κύκλου ύπνου είναι οι πρώτες που επηρεάζονται από το Αλτσχάιμερ», εξηγεί ο Τζο Γουάινερ, καθηγητής νευρολογίας στο Στάνφορντ. «Οπότε, χρόνια προτού κάποιος εμφανίσει συμπτώματα που σχετίζονται με τη μνήμη, μπορεί να παρουσιάσει αλλαγές στο μοτίβο ύπνου», συμπληρώνει.

Μια αλλαγή που μπορεί να συμβεί ιδιαίτερα σε άτομα που πάσχουν από άνοια με σωμάτια Lewy είναι να αρχίσουν να κάνουν απότομες κινήσεις στον ύπνο τους. Αυτό ισχύει και για τους ασθενείς με Πάρκινσον.

Πρόκειται για διαταραχή της συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM, που δεν είναι απλά το φυσιολογικό παραμιλητό ή η υπνοβασία, εξηγεί ο δρ. Ρόναλντ Παστούμα, καθηγητής νευρολογίας στο πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ. Ασθενείς πηγαίνουν συνήθως στην κλινική του επειδή χτύπησαν τον/την σύντροφό τους στον ύπνο τους, ή ουρλιάζουν ενώ ονειρεύονται.

Αλλαγές προσωπικότητας

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι άνθρωποι με άνοια έγιναν ελαφρώς λιγότερο εξωστρεφείς, ευχάριστοι και ευσυνείδητοι, προτού εμφανίσουν σημάδια εξασθένησης της γνωστικής λειτουργίας. Αυτές οι αλλαγές στην προσωπικότητά τους επιταχύνθηκαν όταν εμφανίστηκαν περισσότερα συμπτώματα άνοιας.

Σημάδια που μπορούμε να προσέξουμε είναι αν ένα άτομο περιορίσει τον κοινωνικό του κύκλο ή βγαίνει έξω λιγότερο συχνά.

Δυσκολία στην οδήγηση

Η οδήγηση είναι ο «απόλυτος συνδυασμός» του συστήματος των γνωστικών λειτουργιών και αν κάτι δεν πάει καλά, μπορεί να βάλει τον οδηγό σε κίνδυνο ατυχήματος, επισημαίνει ο Γκανές Μπαμπουλάλ, επίκουρος καθηγητής νευρολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Η εξασθένηση της γνωστικής λειτουργίας μπορεί να εκδηλωθεί με γρατσουνιές στο αυτοκίνητο, μικροατυχήματα, παραβίαση οδικών σημάτων ή φαναριών. Επίσης, ο οδηγός μπορεί να φρενάρει ή να επιταχύνει απότομα. Εξαιτίας αυτού, μπορεί να οδηγούν λιγότερο- ιδιαίτερα τη νύχτα, όταν έχει κακοκαιρία ή κίνηση- ή μπορεί να είναι απρόθυμοι να βάλουν στα αυτοκίνητο για παράδειγμα τα εγγόνια τους, σημειώνει ο δρ. Μπαμπολάλ.

Σαφώς υπάρχουν και άλλα ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την ηλικία, όπως τα προβλήματα όρασης, ή οι παρενέργειες φαρμάκων, που επηρεάζουν την οδηγική ικανότητα.

Απώλεια όσφρησης

Περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την όσφρηση είναι από τις πρώτες που πλήττει το Αλτσχάιμερ και η άνοια με σωμάτια Lewy. Κάτι που συμβαίνει και στο Πάρκινσον.

Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από αυτές τις παθήσεις αρχίζουν να χάνουν την όσφρηση χρόνια- ή ακόμα και δεκαετίες- προτού εμφανιστούν άλλα συμπτώματα. Η απώλεια όσφρησης είναι από τα πιο πρώιμα σημάδια νευροεκφύλισης.

Διαφορετικές παθήσεις επηρεάζουν την όσφρηση των ασθενών με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα, άνθρωποι με Αλτσχάιμερ συνήθως μπορούν να εντοπίσουν μια οσμή, αλλά ίσως να αδυνατούν να την αναγνωρίσουν. Από την άλλη, όσοι πάσχουν από άνοια με σωμάτια Lewy ή Πάρκινσον ενδέχεται να αδυνατούν να μυρίσουν την οσμή.