Μπορούμε να προσδοκούμε τη σύγκλιση και σύμπραξη των προοδευτικών δυνάμεων; Αν δεν το επιχειρήσουν, τότε αναπόφευκτα θα ξεπεραστούν από τα γεγονότα και θα τεθούν στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων.

Διακρίνουμε έναν πανικό τις τελευταίες μέρες στις αντιδράσεις της κυβέρνησης. Κραυγές, παλινωδίες, εριστικότητα, έλλειψη ψυχραιμίας. Ο ένας λόγος είναι οι δημοσκοπήσεις, όπου δεν καταγράφεται μόνο το ποσοτικό στοιχείο της μείωσης των ποσοστών της, αλλά ταυτόχρονα ευρεία αποδοκιμασία και καχυποψία των πολιτών απέναντί της. Ο δεύτερος λόγος είναι η έκταση και η ένταση της συμμετοχής στις συγκεντρώσεις για τα Τέμπη.

Η αποδοκιμασία μίας κυβέρνησης, όποια μορφή και αν λαμβάνει, είναι ένα ενδεχόμενο σε κάθε σύγχρονη δημοκρατία. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν η αποδοκιμασία αυτή δεν συνοδεύεται από την ενίσχυση της αντιπολίτευσης με όρους εναλλακτικής επιλογής διακυβέρνησης. Αυτή η εναλλακτική, όπως αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, απουσιάζει για δύο λόγους: Πρώτον επειδή η αντιπολίτευση είναι κατακερματισμένη και δεύτερον επειδή δεν πείθει τους πολίτες πως έχει το πρόγραμμα και τα πρόσωπα που θα επιλύσουν τα σοβαρά προβλήματα της χώρας .

Όταν τα προηγούμενα δεδομένα συνοδεύονται από την ακραία έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, και μάλιστα πρωτίστως στον βασικό πυλώνα του κράτους δικαίου που είναι η δικαιοσύνη, τότε η χώρα βρίσκεται μπροστά σε μία κρίση της δημοκρατίας. Ποια μπορεί να είναι η απάντηση; Όχι πάντως, κατά τη γνώμη μου, ένας τυφλός αντισυστημισμός που αμφισβητεί συλλήβδην τους θεσμούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, αλλά η απαίτηση για άμεση και έμπρακτη αντιμετώπιση των παθογενειών του πολιτικού και του δικαστικού μας συστήματος.

Το ερώτημα είναι ποιο πολιτικό υποκείμενο μπορεί να αποτελέσει τον φορέα των αναγκαίων αλλαγών. Σε αυτό δεν υπάρχει εύκολη απάντηση, σίγουρα όμως όχι η κυβέρνηση που ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για την σημερινή κρίση. Μπορούμε να προσδοκούμε τη σύγκλιση και σύμπραξη των προοδευτικών δυνάμεων; Αν δεν το επιχειρήσουν, τότε αναπόφευκτα θα ξεπεραστούν από τα γεγονότα και θα τεθούν στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κατάληξη σε έναν τυφλό «αντισυστημισμό» αποτελεί εξίσου σοβαρό κίνδυνο για τη δημοκρατία.

Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι συνταγματολόγος, Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο