Εγκαινιάζεται σήμερα το Μετρό της Θεσσαλονίκης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι τόνοι είναι πανηγυρικοί. Εξίσου αναμενόμενη ήταν η προπαγανδιστική εργαλειοποίηση των εγκαινίων από τον κυβερνητικό μηχανισμό.

Η κυβέρνηση διαφημίζει την αποπεράτωση του πολύπαθου έργου ως τεράστια επιτυχία της. Στην πραγματικότητα, το μετρό της Θεσσαλονίκης αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές ιστορίες ελληνικής αποτυχίας.

Η αλήθεια μέσα από μια παράσταση

Πολλές φορές για να κατανοήσουμε την πραγματικότητα στην ολότητά της πρέπει να κρατήσουμε μια απόσταση από τη την τρέχουσα ειδησεογραφία και να δούμε την εξέλιξη των γεγονότων στη διάρκεια του χρόνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η τέχνη μπορεί να φωτίσει πιο καθαρά την αλήθεια.

Στην ιστορία του μετρό της Θεσσαλονίκης η αλήθεια φωτίζεται από ένα εξαιρετικό θεατρικό έργο που ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα πριν λίγες εβδομάδες. Πρόκειται για το «Προσοχή: Εκτελούνται έργα». Το έργο το οποίο αναφέρεται στο μετρό της Θεσσαλονίκης, συγγράφηκε και παίχτηκε από την Εταιρεία Θεάτρου Τροχιές, μια ομάδα πολύ ταλαντούχων Θεσσαλονικιών καλλιτεχνών.

Στην αρχή αυτού του βαθιά πολιτικού έργου, οι ηθοποιοί αφηγούνται το χρονικό του μετρό της Θεσσαλονίκης. Από όσα λέγονται, τίποτα δεν είναι άγνωστο. Αλλά όταν ο θεατής τα ακούει όλα μαζί στη χρονική αλληλουχία τους, σοκάρεται γιατί συνειδητοποιεί τι ακριβώς έχει συμβεί. Αντιγράφουμε τα κυριότερα σημεία του χρονικού:

• 1976: Το μετρό Θεσσαλονίκης εμφανίζεται για πρώτη φορά στον εθνικό προϋπολογισμό.

• 1986: Σκάβεται η ιστορική «τρύπα Κούβελα», η οποία παραμένει ακόμα ανοιχτή ακόμα και πλημμυρίζει νερό, δημιουργώντας προβλήματα στο κτίριο του Πολυτεχνείου.

• 1986-2006: Ανακοινώσεις, διαγωνισμοί και δημοπρατήσεις.

• 2006: Το έργο ξεκινάει. Χρόνος παράδοσης το 2012.

• 2007: Μποτιλιαρίσματα στις οδούς Εγνατία και Μοναστηρακίου, πτώση 60% του τζίρου των καταστημάτων της περιοχής, προβλήματα στην κοινοπραξία.

• 2008-2009: Ξεκινάει με ένα χρόνο καθυστέρηση η διάνοιξη των σηράγγων.

• 2010: Έχει κατασκευαστεί μόλις το 14,5% του έργου.

• 2011: Κλείνει ένα μεγάλο τμήμα της οδού Δελφών. Οι αρμόδιοι υπόσχονται ότι η ταλαιπωρία δεν θα διαρκέσει. Νέος χρόνος παράδοσης το 2013.

• 2013: Ανοίγει το ζήτημα της μεταφοράς των αρχαίων. Νέος χρόνος παράδοσης το 2015.

• 2014: Η κοινοπραξία που έχει αναλάβει το έργο, αποχωρεί. Τα έργα σταματάνε. Οι καθυστερήσεις επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό κατά 200 εκατομμύρια.

• 2016: Το έργο ξαναρχίζει. Νέος χρόνος παράδοσης το τέλος του 2017, αρχές του 2018.

• 2017: Αποφασίζεται η παραμονή των αρχαίων της Βενιζέλου, όπου δεν θα γίνει σταθμός. Νέος χρόνος παράδοσης το 2020.

• 2019: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αλλάζει το σχεδιασμό και αποφασίζει την απόσπαση των αρχαίων της Βενιζέλου και την επανατοποθέτησή τους σε μουσείο. Θύελλα αντιδράσεων και δικαστική προσφυγή. Νέος χρόνος παράδοσης ο Απρίλιος του 2023.

• 2020: Η κυβέρνηση αποφασίζει ότι η λειτουργία και η εκμετάλλευση του μετρό θα εκχωρηθεί σε ιδιωτική εταιρία.

• 2022: Νέος χρόνος παράδοσης το τέλος του 2023.

• 2023: Νέος χρόνος παράδοσης το καλοκαίρι του 2024.

• 2024: Τελικός χρόνος παράδοσης η 30η Νοεμβρίου του 2024.

Μια ελληνική ιστορία

Η μία και μόνη γραμμή του μετρό της Θεσσαλονίκης έκανε 18 χρόνια για να αποπερατωθεί. Πρόκειται για παγκόσμιο ρεκόρ που δείχνει το μέγεθος της ανικανότητας, της προχειρότητας και της διαπλοκής του πολιτικού συστήματος και του κρατικού μηχανισμού. Το κόστος κατασκευής εκτινάχθηκε πέρα από κάθε πρόβλεψη και η πόλη ταλαιπωρήθηκε πέρα από κάθε λογική. Κερασάκι στην τούρτα ήταν η αδιανόητη απόφαση της κυβέρνησης να αποσπάσει τα αρχαία της Βενιζέλου, καταστρέφοντας την αυθεντικότητα της κεντρικής ρωμαϊκής λεωφόρου Decumanus Maximus και προκαλώντας άλλα τέσσερα χρόνια καθυστέρησης στην ολοκλήρωση του έργου.

Η λειτουργία του μετρό θα δώσει ανάσα στη Θεσσαλονίκη και θα κάνει πιο βιώσιμη την καθημερινότητά της. Αλλά η όλη ιστορία του έργου συμπυκνώνει τι δεν πάει καλά με αυτή τη χώρα.