Πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, δύο αρχαίοι πλανήτες συγκρούστηκαν και συγχωνεύτηκαν, με αποτέλεσμα να «γεννηθεί» η Γη. Κατά τη διάρκεια της κολοσσιαίας συνάντησης αυτών των δύο πλανητών – της πρωτο-Γης και της Θείας – μια μικρή βραχώδης μάζα αποσπάστηκε και έγινε η Σελήνη.

Η Σελήνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια την ύπαρξή μας, αφού οι σεληνιακοί ρυθμοί είναι ενσωματωμένοι στους κύκλους της ζωής στη Γη. Ωστόσο, οι επιπτώσεις των ενεργειών της Σελήνης στη Γη, δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές.

Ταλαντευόμενη τροχιά

Η πιο προφανής επίδραση της Σελήνης στη Γη μπορεί να παρατηρηθεί στις παλίρροιες των ωκεανών. Καθώς η Γη περιστρέφεται κάθε μέρα, η βαρύτητα της Σελήνης έλκει το νερό στην πλησιέστερη πλευρά της Γης προς το μέρος της, δημιουργώντας ένα εξόγκωμα. Η θάλασσα διογκώνεται και στην απέναντι πλευρά, λόγω της φυγόκεντρης δύναμης που προκαλείται από την περιστροφή της Γης. Η Γη περιστρέφεται κάτω από αυτά τα υδάτινα εξογκώματα, με αποτέλεσμα τις δύο παλίρροιες και τις δύο άμπωτες που βλέπουμε κάθε μέρα.

Κάθε 18,6 χρόνια η τροχιά της Σελήνης «ταλαντεύεται» μεταξύ ενός μέγιστου και ενός ελάχιστου συν ή μείον 5 μοίρες σε σχέση με τον ισημερινό της Γης. Αυτός ο κύκλος, που καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1728, ονομάζεται σεληνιακός κύκλος. Όταν το σεληνιακό επίπεδο γέρνει μακριά από το επίπεδο του ισημερινού, οι παλίρροιες στη Γη είναι πιο ήπιες. Όταν η τροχιά της Σελήνης είναι πιο ευθυγραμμισμένη με τον ισημερινό της Γης, οι παλίρροιες είναι πιο έντονες.

Τώρα, η NASA λέει ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με την επίδραση του σεληνιακού κομβικού κύκλου, θα προκαλέσει δραματική αύξηση του αριθμού των πλημμυρών από παλίρροιες κατά τη δεκαετία του 2030.

Ο Μπέντζαμιν Χάμλινγκτον, ερευνητής και επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της NASA για την Αλλαγή στη Στάθμη της θάλασσας, ενδιαφέρεται για το πώς αυτό το φαινόμενο ανταποκρίνεται τόσο στις φυσικές όσο και στις ανθρώπινες ενέργειες, και τι θα σημαίνει αυτό για τους παράκτιους πληθυσμούς. Πριν μετακομίσει στην Καλιφόρνια, ο Χάμλινγκτον ζούσε στην παράκτια Βιρτζίνια, όπου οι πλημμύρες ήταν ήδη μεγάλο πρόβλημα.

«Οι πλημμύρες από την παλίρροια επηρεάζουν τη ζωή σε πολύ μεγάλο βαθμό στις παράκτιες κοινότητες. Επηρεάζει την ικανότητά σας να πάτε στη δουλειά σας, δυσκολεύει τις επιχειρήσεις να παραμείνουν ανοιχτές», λέει.

«Αυτές οι πλημμύρες, που επιδεινώνονται από το φεγγάρι, πρόκειται να προκαλέσουν ζημιές στις υποδομές και να αλλάξουν τις ακτογραμμές, λέει ο Χάμλινγκτον. «Μπορεί να δούμε τετραπλάσιες πλημμύρες από τη μια δεκαετία στην άλλη. Ο σεληνιακός κύκλος επηρεάζει όλες τις τοποθεσίες στη Γη και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει παντού. Έτσι, θα δούμε αυτές τις ραγδαίες αυξήσεις στις πλημμύρες από τις παλίρροιες σε όλο τον κόσμο».

Ο σεληνιακός κύκλος μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα στον άνθρωπο, αλλά να αποτελέσει υπαρξιακή απειλή για την άγρια ζωή στα παράκτια οικοσυστήματα.

Ο Ίλια Ρόκλιν, επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Rutgers, μελετά τη σχέση μεταξύ του σεληνιακού κύκλου και των πληθυσμών κουνουπιών των αλυκών.

«Όταν ο κύκλος βρίσκεται στο αποκορύφωμά του, οι υψηλές παλίρροιες πλημμυρίζουν το βιότοπο των κουνουπιών πιο μακριά προς την ξηρά», λέει ο Ρόκλιν. Η παλιρροιακή πλημμύρα συμβαίνει πιο συχνά αυτή την εποχή και φέρνει μαζί της τα killifish – μια ομάδα μερικών εκατοντάδων ειδών ψαριών που απαντώνται σε αλμυρά, υφάλμυρα και γλυκά νερά. Αυτοί οι θηρευτές θα εξαλείψουν ή θα μειώσουν τους πληθυσμούς των κουνουπιών που βρίσκονται στα στάδια ανάπτυξης των αυγών, των προνυμφών ή των κουκουλιών, πριν τα έντομα είναι σε θέση να πετάξουν έξω από το νερό όπου γεννιούνται.

«Συνήθως, υπάρχουν λιγότερα κουνούπια στο αποκορύφωμα του κύκλου», λέει ο Ρόκλιν. «Στο κατώτατο σημείο του κύκλου, οι παλίρροιες σπάνια πλημμυρίζουν τον βιότοπο των κουνουπιώ, κι έτσι τα κουνούπια έχουν αρκετό χρόνο για να αναδυθούν και να αυξήσουν τους πληθυσμούς τους».

Και δεν είναι μόνο τα κουνούπια που επηρεάζονται – η αφθονία τους αποτελεί υποκατάστατο για την ευημερία πολλών άλλων ειδών. Οι αλυκές στερούνται μεγάλων φυτοφάγων θηλαστικών, αλλά στη θέση τους υπάρχουν ασπόνδυλα, όπως γαρίδες, καβούρια, σαλιγκάρια, ακρίδες και άλλα έντομα. Αυτά με τη σειρά τους αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τα πουλιά της ακτής και τα ψάρια.

Όταν πνίγονται τα ασπόνδυλα ενός αλμυρού βάλτου, τα πουλιά της ακτής, τα ψάρια και άλλα είδη που εξαρτώνται από αυτά, επίσης υποφέρουν. Αυτό περιλαμβάνει και τους ανθρώπους, γιατί οι αλυκές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς χρησιμεύουν ως φυτώριο για μια πληθώρα θαλάσσιων ειδών που περιλαμβάνουν πάνω από το 75% όλων των αλιευτικών ειδών.

Οι αλυκές έχουν επίσης σημαντική περιβαλλοντική σημασία, καθώς μπορούν να αποθηκεύουν άνθρακα σε πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς από πολλά χερσαία οικοσυστήματα. Οι υγρότοποι γλυκού νερού, εν τω μεταξύ, συγκρατούν σχεδόν 10 φορές περισσότερο άνθρακα από ό,τι οι παλιρροϊκές περιοχές αλμυρού νερού, εν μέρει λόγω της πολύ μεγάλης έκτασής τους. Με τις αυξημένες πλημμύρες λόγω της ταλάντωσης της Σελήνης και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, οι υγρότοποι γλυκού νερού μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν μια βαθιά αλλαγή.

Η Κριστίν Χόπφενσπέργκερ είναι περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Βόρειου Κεντάκι  και μελετά την αλάτωση των υγροτόπων γλυκού νερού. «Οι παράκτιοι υγροβιότοποι γλυκού νερού βιώνουν μεγάλες παλιρροιακές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια μιας ημέρας και είναι πολύ πιο βιοποικιλόμορφοι από τους αντίστοιχους αλμυρούς βάλτους», λέει.

«Μόλις τα φυτά ή το πρώτο επίπεδο του τροφικού πλέγματος αρχίσουν να αλλάζουν σύνθεση από μια ποικιλόμορφη κοινότητα φυτικών ειδών γλυκού νερού σε μια λιγότερο ποικιλόμορφη κοινότητα φυτών που αντέχουν στο αλάτι, μπορεί να αρχίσουν να αλλάζουν και τα ζώα που βασίζονται σε αυτά τα φυτά – τα πουλιά, τα χερσαία έντομα κ.ο.κ.

«Η αλάτωση των παράκτιων υγροτόπων γλυκού νερού θα συνεχίσει να αυξάνεται με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας – και όσο πιο συχνές είναι οι πλημμύρες, τόσο περισσότερο θα επηρεάζονται οι υγρότοποι από την αλατότητα».

Ένας κόσμος χωρίς παλίρροιες θα είχε πολύ διαφορετικά καιρικά συστήματα. Οι παλίρροιες είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει την κίνηση των ωκεάνιων ρευμάτων, τα οποία μετακινούν θερμό ή ψυχρό νερό γύρω από τη Γη. Τα θερμά ωκεάνια ρεύματα φέρνουν θερμότερο και υγρότερο καιρό, ενώ τα ψυχρά φέρνουν ψυχρότερο και ξηρότερο καιρό.

Ένα από τα σημαντικότερα καιρικά φαινόμενα στη Γη μπορεί επίσης να επηρεαστεί από τον σεληνιακό κύκλο. Συνήθως, οι ισχυροί άνεμοι κατά μήκος του ισημερινού, διώχνουν το θερμό επιφανειακό νερό προς τα δυτικά, από τη Νότια Αμερική προς την Ινδονησία και στη θέση του αναδύεται ψυχρότερο νερό.

Κατά τη διάρκεια ενός συμβάντος Ελ Νίνιο, αυτοί οι άνεμοι εξασθενούν ή αντιστρέφονται, επηρεάζοντας τον καιρό σε όλο τον κόσμο. Το θερμό επιφανειακό νερό συσσωρεύεται κοντά στη δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής και το ψυχρό νερό παραμένει βαθιά στον ωκεανό. Υγρές περιοχές μπορεί να βιώσουν ξηρασία, ενώ ξηρές περιοχές μπορεί να πλημμυρίσουν από βροχές, προκαλώντας ακόμη και την άνθιση των ερήμων.

Το φαινόμενο Λα Νίνια, από την άλλη, έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από το Ελ Νίνιο. Οι άνεμοι είναι ισχυρότεροι από ό,τι συνήθως, ωθώντας περισσότερο θερμό νερό προς την Ασία. Τα ψυχρά νερά που αναδύονται στα ανοικτά των ακτών της αμερικανικής ηπείρου ωθούν το ρεύμα προς τα βόρεια. Το αποτέλεσμα είναι θερμότερες από τις συνήθεις χειμερινές θερμοκρασίες στο νότο, και ψυχρότερες στο βορρά.

Μαζί, τα φαινόμενα Ελ Νίνιο και Λα Νίνια αποτελούν μέρος ενός κύκλου που ονομάζεται Ελ Νίνιο-Νότια Ταλάντωση (ENSO).

Επιστήμονες από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο έχουν προτείνει ότι η εναλλαγή μεταξύ Ελ Νίνιο και Λα Νίνια μπορεί να επηρεάζεται από ένα υπόγειο ωκεάνιο κύμα που οδηγείται από τη σεληνιακή παλιρροϊκή βαρυτική δύναμη. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τόκιο αναφέρουν ότι το ENSO μπορεί να προβλεφθεί εξετάζοντας τον 18,6ετή κύκλο της Σελήνης.

«Σίγουρα υπάρχει μια γνωστή σεληνιακή κομβική επίδραση στις θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας», λέει ο Φιλ Γούντγουέρθ, επιστήμονας της στάθμης της θάλασσας και ομότιμος συνεργάτης του Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Η βαρυτική έλξη της Σελήνης επηρεάζει τα παλιρροιακά ρεύματα καθώς και την κίνηση και την ανάμιξη των ανώτερων στρωμάτων του νερού των ωκεανών, λέει ο Γούντγουέρθ. «Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Βόρειο Ειρηνικό».

Πάγος, γη και αέρας

Ενώ ο σεληνιακός κύκλος πρόκειται να επιφέρει αξιοσημείωτες αλλαγές τις επόμενες δεκαετίες, σε μικρότερη χρονική κλίμακα η Σελήνη επηρεάζει τη Γη με άλλους, λιγότερο γνωστούς τρόπους.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η Σελήνη επηρεάζει τις πολικές θερμοκρασίες και συμβάλλει στις διακυμάνσεις της έκτασης των πάγων της Αρκτικής. Αν και εδώ, η επιρροή της Σελήνης δεν είναι ο 18,6ετής κύκλος της, αλλά η πιο γνωστή μηνιαία διακύμανση της ποσότητας του φωτός που αντανακλάται από αυτήν καθώς αυξάνεται και μειώνεται. Δορυφορικές μετρήσεις έχουν δείξει ότι οι πόλοι είναι κατά 0,55 βαθμούς Κελσίου θερμότεροι κατά τη διάρκεια μιας πανσελήνου.

Η Σελήνη δημιουργεί παλιρροϊκά ρεύματα και κύματα τόσο στην επιφάνεια όσο και βαθύτερα στον ωκεανό, λέει ο Κρις Γουίλσον, ειδικός στη θαλάσσια φυσική και το ωκεάνιο κλίμα στο Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας.

«Αυτά τα ρεύματα και τα κύματα μπορούν να λιώσουν ή να διαλύσουν τους θαλάσσιους πάγους, είτε λόγω της μεταφοράς και της ανάμιξης θερμότερων υδάτων, είτε λόγω των τεντωτικών κινήσεων που διαλύουν τον πάγο σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία στη συνέχεια είναι πιο επιρρεπή στο λιώσιμο», προσθέτει.

Το νερό και ο πάγος των ωκεανών δεν είναι τα μόνα μέρη του πλανήτη που βιώνουν παλίρροιες. Η Σελήνη έχει επίσης παλιρροιακή επίδραση τόσο στη στερεά γη όσο και στην ατμόσφαιρα. Οι παλίρροιες της Γης είναι παρόμοιες με τις παλίρροιες των ωκεανών. Η ξηρά παραμορφώνεται και διογκώνεται όπως ακριβώς και η θάλασσα και πιστεύεται ότι προκαλεί ηφαιστειακή δραστηριότητα και σεισμούς.

Οι ατμοσφαιρικές παλίρροιες προκαλούν ροές ενέργειας από την ανώτερη στην κατώτερη ατμόσφαιρα και αλλαγές στην ατμοσφαιρική πίεση. Οι μεταβολές της ατμοσφαιρικής πίεσης που συνδέονται με τη θέση της Σελήνης, ανιχνεύθηκαν για πρώτη φορά το 1847. Οι βαρυτικές δυνάμεις της Σελήνης προκαλούν εξογκώματα και ταλαντώσεις στη γήινη ατμόσφαιρα, παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται στο νερό.

«Οι αλλαγές στην ατμοσφαιρική πίεση συνδέονται με υψηλότερες θερμοκρασίες αέρα, που σημαίνει ότι τα μόρια του αέρα μπορούν να συγκρατήσουν περισσότερη υγρασία με τη μορφή υδρατμών, μειώνοντας την υγρασία και συνεπώς την πιθανότητα βροχοπτώσεων», λέει η Λιζ Μπέντλεϊ, διευθύνουσα σύμβουλος της Βασιλικής Μετεωρολογικής Εταιρείας. Ως αποτέλεσμα, η χαμηλότερη πίεση οδηγεί σε κρύο και υγρό καιρό, ενώ η υψηλότερη, σε πιο ήπιο και ευχάριστο καιρό.

Ωστόσο η επίδραση της Σελήνης στις βροχοπτώσεις μέσω των ατμοσφαιρικών παλιρροιών είναι μικρή, καθώς άλλοι παράγοντες, όπως η θερμότητα του Ήλιου, έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον ανέφεραν ότι οι σεληνιακές δυνάμεις επηρεάζουν μεν την ποσότητα των βροχοπτώσεων – αλλά μόνο κατά περίπου 1%.

«Σε περιόδους που ο Ήλιος και η Σελήνη έλκονται, βρέχει λίγο περισσότερο απ’ ό,τι έξι ώρες νωρίτερα ή αργότερα. Έτσι, η έλξη της Σελήνης δεν επηρεάζει το πόσο βρέχει, αλλά μόνο το πότε βρέχει», εξηγεί ο Τζον Γουάλας, καθηγητής ατμοσφαιρικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Η επιρροή της Σελήνης, άλλοτε ανεπαίσθητη και άλλοτε έντονη, είχε διαμορφωτικό αντίκτυπο στη ζωή στη Γη. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η Σελήνη είναι αυτή που κατέστησε δυνατή τη ζωή εξ αρχής. Η Σελήνη σταθεροποιεί τη Γη καθώς περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της, βοηθώντας μας να έχουμε ένα σταθερό κλίμα. Χωρίς αυτήν, η Γη θα ταλαντευόταν πιο ακανόνιστα. Οι πόλοι θα μετακινούνταν αισθητά σε σχέση με την τροχιά της Γης. Οι εποχές, οι μέρες και οι νύχτες θα ήταν πολύ διαφορετικές.

Ωστόσο οι παλίρροιες ωθούν το φεγγάρι μακριά μας. Κάθε χρόνο, η Σελήνη απομακρύνεται από τη Γη κατά σχεδόν 4 εκατοστά εξαιτίας των παλιρροιών που προκαλεί στη Γη. Η Γη περιστρέφεται ταχύτερα από την τροχιά της Σελήνης, οπότε η βαρυτική έλξη του παλιρροιακού εξογκώματος τραβάει τη Σελήνη πιο γρήγορα. Καθώς η Σελήνη επιταχύνεται, εκσφενδονίζεται λίγο προς τα έξω και η τροχιά της μεγαλώνει.

Η Σελήνη είναι ο πιο στενός μας σύμμαχος στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος, χωρίς την οποία η Γη θα ήταν ένα πολύ μοναχικό μέρος.

ΠΗΓΗ: BBC

www.ertnews.gr